Δευτέρα 17 Φεβρουαρίου 2014

Αυτισμός και ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ


Της Μαρέικε Στέιμαν – Κοκκαλίδου*

Επειδή οι σχέσεις με άλλους ανθρώπους είναι η δυσκολία στον αυτισμό, αξίζει να αφιερώσουμε προσοχή στην επικοινωνία. Οι άνθρωποι επικοινωνούν συνέχεια, λεκτικά και μη λεκτικά. Τα μη λεκτικά μηνύματα που ανταλλάσσουμε μεταξύ μας είναι μάλιστα πιο ισχυρά από τα λεκτικά. Το αυτιστικό παιδί ασφαλώς δίνει περισσότερη σημασία στα σωματικά, οπτικά, μη λεκτικά μηνύματα που εκπέμπουν οι άνθρωποι. Ο προφορικός λόγος μπορεί να μην είναι τόσο κατανοητός για αυτά από ο, τι νομίζουμε.

Το αυτιστικό παιδί καθρεφτίζει άψογα το περιβάλλον του. Σε πολλές περιπτώσεις δεν υπάρχει αρκετή προσπάθεια επικοινωνίας προς το παιδί. Από την στιγμή που εκείνο δεν ανταποκρίνεται ίσως σε λεκτικά μηνύματα, οι γονείς νομίζουν ότι δεν μπορεί ή δεν ενδιαφέρεται να επικοινωνήσει. Ειδικά τότε πρέπει το παιδί να βιώνει συνέχεια την πρόθεσή μας και τη χαρά μας για επικοινωνία. Χρειάζεται να του δείχνουμε συνέχεια πόσο επιθυμούμε να ξέρουμε τις ανάγκες του και πόσο θέλουμε να του ενημερώσουμε τι πρόκειται να γίνει! Είναι πάρα πολύ σημαντικό να δείξουμε στο παιδί ότι θέλουμε να επικοινωνήσουμε μαζί του. Είναι σίγουρο ότι το παιδί, άσχετα αν μιλάει ή όχι, έχει άποψη για διάφορα πράγματα που το αφορούν.
Τι είναι η επικοινωνία; Βασικά μπορούμε να πούμε, στο αρχικό στάδιο, πως επικοινωνούμε όταν ανταποκρινόμαστε στις ανάγκες του άλλου και εκείνος στις δικές μου. Πιο απλά: όταν το παιδί έχει τρόπο να εκφράσει σε μας τι ακριβώς θέλει, μπορούμε να ανταποκριθούμε άμεσα σ’ αυτό. Παράλληλα όταν εμείς βρίσκουμε τρόπο να του δείξουμε τι θέλουμε από αυτό, θα περιμένουμε μια σωστή ανταπόκριση.
Πόσο σημαντικό είναι το παιδί να μπορεί να εκφράσει με κοινωνικό τρόπο την επιθυμία του! Αντί να στέκεται με γκρίνια μπροστά στο νεροχύτη, με ένα ασαφή τρόπο που μόνο μια μητέρα μπορεί να αποκωδικοποιήσει, να μάθει ότι ζητάμε με λέξεις από έναν άνθρωπο ό, τι επιθυμούμε. Δε χρειάζεται πια να τραβάει μανίκια για να πάει το γονιό στο ντουλάπι με τα μπισκότα, αλλά να ζητάει «μπισκότο» από το γονιό. Να μη χρειάζεται να βγάλει όλα τα ρούχα του για να καταλάβει η μητέρα ότι πιθανόν θα θέλει μπάνιο αλλά να του δώσουμε ένα κοινωνικό τρόπο να το ζητήσει αυτό.
Ταυτόχρονα είναι απαραίτητο το παιδί να γνωρίσει τι περιμένουμε από αυτό! Τότε δε θα χρειάζεται να τσιρίζει όταν θέλει βόλτα γιατί θα ξέρει ότι η βόλτα είναι αργότερα στο πρόγραμμα. Πολλές φορές υπάρχουν έντονες αντιδράσεις από την πλευρά του παιδιού όταν θέλει κάτι που δε μπορεί να γίνει εκείνη τη στιγμή. Όλα αλλάζουν όταν γνωρίζει ότι θα  γίνει αυτό που θέλει αργότερα.
Πολλά προβλήματα συμπεριφοράς εξαφανίζονται όταν μάθει το παιδί να επικοινωνεί εύστοχα. Δεν είναι απαραίτητο να έχει αποκτήσει προφορικό λόγο. Υπάρχουν διάφορα  συστήματα επικοινωνίας, όπως το PECS, TEACCH, MAKATON. Εικόνες, αντικείμενα, νοήματα μπορούν να υποστηρίξουν την επικοινωνία πολύ και μάλιστα βοηθάνε το παιδί να αποκτήσει λόγο. Η όλη επικοινωνία γίνεται πιο απλή και κατανοητή με αυτούς τους τρόπους, αρκεί το σύστημα επικοινωνίας να είναι κατάλληλο για το επίπεδο του παιδιού!
Όλα τα παιδιά μπορούν να μάθουν κάποιο τρόπο επικοινωνίας, είτε με κάρτες, είτε με αντικείμενα, στην περίπτωση που δεν καταλαβαίνει εικόνες. Πολλοί γονείς νομίζουν ότι το παιδί τους δεν θα μπορέσει να το μάθει αυτό και εκπλήσσονται πόσο γρήγορα καταλαβαίνουν πως δουλεύει αυτός ο τρόπος επικοινωνίας! Νομίζω ότι είναι θέμα σεβασμού προς το παιδί να εκπαιδεύεται μαζί με τον γονιό σε κάποια μορφή επικοινωνίας. Δίνουμε αξία στο παιδί όταν του δημιουργούμε ανεξαρτησία και αποτελεσματικότητα.


* Μαρέικε Στέιμαν – Κοκκαλίδου
Εξελικτική κλινική ψυχολόγος,
                                                                                       πτυχ. Παν. ‘Αμστερνταμ 

Πηγή: Περιοδικό "ΠΕΡΙ ΑΥΤΙΣΜΟΥ", Τεύχος 53, Δεκέμβριος 2003 - Ιανουάριος 2004, σελ. 1-2
Κέντρο Υποστήριξης Γονέων
Ελλησπόντου 22, Καλαμαριά
Τηλ. 2310- 450941
Internet site: www.kyg.gr
E- mail: ypostirixigoneon@gmail.com

Δεν υπάρχουν σχόλια: